In het Groninger straatbeeld wordt ruimte gemaakt
voor meer dan alleen auto’s
De grootste groene gevel ter wereld staat in Düsseldorf
Het kunstwerk KAPKAR / A7-29 X FT is een ode aan reizen
Project in beeld
Niet te missen ...
Ondertussen in ...
Drie vragen aan …
Als gastdocent aan de Tilburgse Academie maak ik tweedejaars ontwerpstudenten wegwijs in de hedendaagse stedenbouwpraktijk. Het gaat dan al snel over de woningbouwopgave en hoe we die met ingenieuze verdichtingsplannen kunnen oplossen. Na twee lessen moet ik zeggen blij verrast te zijn door de manier waarop de studenten naar hun vak kijken. Het merendeel studeert architectuur en toch hechten zij veel waarde aan bodem- en watersystemen, aan biodiversiteit en landschappelijke structuren. Eén van hen verwoordde het als volgt: ‘Als we gezonde gebouwen en steden willen maken, moeten onze plannen in symbiose zijn met de natuur.’
Het doet me denken aan het gesprek dat ik voor dit e-zine had met de Belgische architect Emiel Swinnen. Als ontwerper bij landschapsbureau Delva is hij van mening dat een ijzersterke, op het landschap geënte inrichting van de openbare ruimte de basis zou moeten zijn voor elk stedelijk project.
In Tilburg kwam ook het fenomeen greenwashing ter sprake, het gevaar dat ontwerpers met gelikte plaatjes de indruk wekken van een natuurinclusief en klimaatadaptief ontwerp. De studenten brachten het door MVRDV ontworpen gebouwencomplex The Valley te sprake, fraai verbeeld met groene daken, bomen op balkons en planten aan de gevels. Aan elkaar vroegen ze wat hiervan te denken: is het platte renderporno of een eerlijke weergave van een duurzaam en ecologisch stadsblok?
Het is een vraag die ook in dit e-zine opborrelt met de korte film over de grootste groene gevel ter wereld. Met 8 kilometer aan beukenhaag levert het kantoorgebouw in de Duitse stad Düsseldorf volgens de bedenkers een bijdrage aan tal van duurzaamheidsdoelen. Kijk en oordeel zelf: greenwashing of niet?
Mark Hendriks, hoofdredacteur
Afscheid van de autologica
De Groninger straten zijn aan een herprofilering toe. De stad is ingericht op auto’s en ander gemotoriseerd verkeer en laat weinig ruimte voor zaken die tegenwoordig ook belangrijk zijn, zoals vergroening en andere klimaatmaatregelen. Ook moet de straat meer een ontmoetings- en ontspanningsruimte worden.
Om al deze zaken te combineren, stelden de landschapsarchitecten van het Rotterdamse bureau Felixx een ontwerpleidraad op. Ze nemen afscheid van de dominante ‘autologica’ en zien de straat als een gedeelde ruimte. In de leidraad staan tien dimensies, zeg maar toetsstenen. Die moeten ervoor zorgen dat bij herinrichtingsprojecten aspecten als veiligheid, toegankelijkheid, ecologie, klimaatadaptatie, beleving en identiteit evenveel aandacht krijgen. De dimensies zijn op straatniveau vertaald naar bouwstenen en ontwerpprincipes. Op het niveau van de buurt kunnen dezelfde dimensies gebruikt worden om een nieuw stratenpatroon te ontwerpen.
Project ontwerpleidraad voor openbare ruimte
Locatie Groningen
Ontwerper Felixx Landscape Architects & Planners
I.s.m. Goudappel, Stipo, Universiteit van Amsterdam
Opdrachtgever gemeente Groningen
Ontwerp 2021
Status vastgesteld door gemeenteraad
VAN DE NVTL
Tijdens de afgelopen VN-conferentie over klimaatverandering in Glasgow is de Catalogue of Nature-Based Solutions for Urban Resilience gelanceerd. De catalogus biedt hulp bij het identificeren van nature-based investeringen die de weerbaarheid van steden vergroten. Felixx Landscape Architects & Planners waren betrokken bij de ontwikkeling van de catalogus. Op 17 februari spreken auteurs Michiel Van Driessche en Eduardo Marin Salinas tijdens een webinar over de NBS-Catalogus en de relevantie ervan.
VAN BLAUWE KAMER
We zijn het jaar goed begonnen met twee verse krachten. Als eindredacteur bewaakt Margot Limburg de stijl, toon en kwaliteit van onze papieren nummers en online publicaties. Toegankelijkheid voor een breed lezerspubliek vormt daarbij een belangrijk uitgangspunt. Daarnaast gaat Merel van Randeraad aan de slag met de versterking van onze online profilering. Samen met haar werken we aan de vernieuwing van blauwekamer.nl, een aanscherping van onze sociale media en de samenhang tussen de verschillende uitingen.
Van het internet:
WERKEN AAN EEN GROENE STAD
Bouwbesluit voor dieren
In hun podcastserie voor tijdschrift De Architect wijden hoofdredacteur Merel Pit en journalist Tracy Metz twee afleveringen aan de vergroening van de stad. In de ene aflevering is Lisa van Schagen te gast, die zich als ‘dakarchitect’ inzet voor een groenere architectuur. In de andere aflevering een gesprek met de landschapsarchitecten Peter Veenstra en Thijs de Zeeuw. Eén van de vragen die op tafel ligt: moet er een bouwbesluit komen voor de huisvesting van dieren?
Grootste groene gevel
In Düsseldorf staat het gebouw met de grootste groene gevel ter wereld. Het voorzieningen- en kantorencomplex heeft een ‘huid’ van beukhagen van in totaal 8 kilometer. Het project ging al viraal op de sociale media, maar de fraaie film willen we je niet onthouden. Het geldt als inspiratie voor al diegenen die aan de slag gaan met daklandschappen en natuurinclusief ontwerpen.
Niet te missen …
Emiel Swinnen van bureau Delva bezocht een posterexpositie in het Stedelijk Museum en raakte onder de indruk de Japanse kunstenaar en graficus Ryuichi Yamashiro.
‘Het is ongelofelijk knap om te zien hoe iemand met het gebruik van slechts één teken, in dit geval het Japanse symbool voor boom, een ontzettend krachtig beeld neerzet. Door dit teken steeds te herhalen, in allerlei formaten en in allerlei varianten, weet Ryuichi Yamashiro de indruk van een bos te wekken. De onderkant van het werk heeft-ie wit gelaten, een subtiele verwijzing naar de gevaren die op de loer liggen, zoals ontbossing en houtkap. Ik zag deze poster vorig jaar op een tijdelijke tentoonstelling in het Stedelijk Museum. Ik werd geraakt door de zuiverheid waarmee de kunstenaar een activistische boodschap de wereld in slingert. De waarschuwing dat we – en let wel, Yamashiro maakte dit werk in de jaren 50 – de vernietiging van de natuur niet mogen accepteren.
Ook in ons werk kan een simpel, maar sterk gebaar het verschil maken. Een krachtig ontwerpconcept waar al het andere zich toe kan verhouden. Zeker in stedenbouwkundige projecten ligt dat gebaar vaak verscholen in het landschap, in de openbare ruimte. Neem Parijs. Daar zijn de straten en pleinen zo zorgvuldig vormgegeven dat het haast niet erg is of opvalt dat veel gebouwen ondermaats zijn.’
Ondertussen in … Friesland
Project kunstinstallatie in landschap
Locatie Drachten
Ontwerpers Studio Frank Havermans
Opdrachtgever gemeente Smallingerland, TAAK Amsterdam
Uitvoering SMST (staalwerk), Ingenieursbureau Boorsma (betonwerk), Aannemersbedrijf Eikelenboom (grond- en betonwerk), Veenstra Coatings (lakwerk)
Realisatie 2021
Foto’s René de Wit
Het kunstwerk Zuidpoort (codenaam KAPKAR / A7-29 X FT) van Studio Frank Havermans is een ode aan reizen. Het lichtblauwe, stalen object is afgeleid van de portaalkranen in de Friese scheepsindustrie en verwijst naar de allang verdwenen stadspoorten die eeuwenlang de overgang waren tussen de veilige stad en het onveilige ommeland. Staand boven de ingang van een fietstunnel onder de A7 krijgen passanten het gevoel ergens in of uit te gaan. Die locatie vlakbij de snelweg is niet zomaar gekozen. Havermans markeert er het kruispunt van snelheden mee. Fietsers en wandelaars in één richting, automobilisten, motorrijders en vrachtwagenchauffeurs in de andere.
Drie vragen aan … Francesco Veenstra
KERSVERS RIJKBOUWMEESTER FRANCESCO VEENSTRA PLEIT VOOR EEN INTEGRALE LANGETERMIJNVISIE
OP DE INRICHTING VAN ONS LAND.
Bent u tevreden met de voornemens van het nieuwe kabinet?
‘Nou, het coalitieakkoord stemt mij hoopvol. Sterker nog, ik zie het als een kantelpunt. Een enorme inhaalslag met betrekking tot klimaat, wonen en landbouw. Ik lees concrete uitspraken die de samenleving een andere kant opstuwen. Het marktdenken maakt stap voor stap plaats voor brede welvaart, het idee dat economische ontwikkeling samengaat met een sociale en ecologische agenda.’
Hoe wilt u het denken over de toekomstige ruimtelijke inrichting bevorderen?
‘Door elk jaar een zogenoemd toekomstatelier te organiseren. Het eerste staat gepland voor eind maart en moet een soort festival worden. Dus geen congres, maar een blokkenschema met parallelle sessies en ontmoetingen waar kennis en standpunten worden uitgewisseld. Op de laatste dag vertalen we alle bevindingen naar conclusies voor het vervolg. Dat kunnen scenario’s zijn, of verkenningen van hoe ons land er straks uitziet. In de vorm van maquettes, grote tekeningen of games.’
Het is van belang dat de politiek en de ambtelijke top openstaan voor de resultaten van zo’n ontwerpatelier.
‘Absoluut. En dat moet ontstaan. Ik merk dat mensen het atelier een goed idee vinden en dat velen er onderdeel van willen zijn. Maar goed, we gaan er de boer mee op om het nog meer vorm en inhoud te geven en te zorgen dat het landt – niet alleen in het vak, maar ook bij burgers en politiek.’
Nog geen abonnee, maar wel benieuwd naar de volgende editie?
Kijk hier voor onze abonnementen en aanbiedingen.
Mocht u als Blauwe Kamerabonnee het e-zine niet in uw e-mail ontvangen
dan beschikken wij mogelijk niet over uw juiste e-mailadres.
U kunt uw e-mailadres hier
doorgeven.