Project in beeld
Beeldessay
Ondertussen in …
Vijf vragen aan
Het is je reinste ironie: Turkse experts die ons adviseren over de Groningse aardbevingsproblematiek terwijl in eigen land talloze steden in puin liggen na de zware aardschokken van begin februari. Aan kennis en kunde heeft het niet gelegen, vertelde architect en aardbevingsspecialist Job Schroën mij tijdens het interview dat ik voor dit e-zine met hem had. Volgens hem weten de Turken heel goed hoe je steden aardbevingsbestendig maakt, maar ontbeert het al jaren aan de politieke wil om die kennis in de praktijk te brengen. Het klinkt wrang, maar de ruim 44 duizend doden zijn het gevolg van bureaucratisch falen.
Politieke onwil en bureaucratisch falen. Het zijn kwalificaties die ook van toepassing zijn op het Groninger aardbevingsdossier. Dat bleek nog maar eens uit het verslag dat de parlementaire enquêtecommissie op 19 februari presenteerde. De commissie concludeerde dat de Tweede Kamer onvoldoende opkwam voor het belang van de Groningers en dat premier Rutte de ernst van de zaak te lang heeft onderschat. Bovendien neemt de discussie over wat veilig is karikaturale vormen aan en komt de herstel- en versterkingsoperatie nog altijd moeizaam van de grond.
Terwijl we dus, net als de Turken, al heel lang van de hoed en de rand weten. De gevaren van gaswinning waren, aldus de enquêtecommissie, genoegzaam bekend, maar de uitbaters van de gasvelden hielden die kennis willens en wetens onder de pet. Ook over hoe met het risico op aardbevingen om te gaan is afdoende kennis aanwezig. Zo noemde architect Schroën in het gesprek dat ik met hem had talloze technieken om huizen, dorpen en erfgoederen te beschermen tegen instorten. Maar, hij zei ook dat daarbij de vraag op tafel ligt of we als samenleving bereid zijn de hoge kosten van die maatregelen te dragen. Wat hem betreft wel, maar de afgelopen jaren tonen het tegenovergestelde. Niet voor niets spreekt de enquêtecommissie van een ereschuld die we als Nederland hebben bij de Groningers. Het is hoog tijd om die in te lossen. Niet alleen met geld en herstelwerk, maar ook door ruimhartig te investeren in openbaar vervoer, dorpsvernieuwing en landschap. Of zoals Commissaris van de Koning René Paas tegen de NOS zei: ‘durf eens schandalig royaal te zijn’.
Mark Hendriks, hoofdredacteur
Een 70 meter hoge fietsheuvel in het platte landschap van Zuid-Holland. Het klinkt als een vreemd idee, maar als het aan de Stichting Fietsklim ligt, is het binnenkort werkelijkheid. Samen met de ontwerpers van bureau Zus en de ingenieurs van Zonneveld, en Van Hattum en Blankevoort maakte de stichting een plan om vlakbij Zoetermeer een fietsparcours te realiseren dat zich kan meten met de VAM-berg in Drenthe of de Limburgse Cauberg.
De nieuwe heuvel zal bestaan uit opgehoogde aarde en houten profielen. Het ontwerp is gebaseerd op de torens in achtbanen. De constructie is gestoeld op efficiënt materiaalgebruik, een laag gewicht en een beperkte funderingsdruk (niet onbelangrijk in dit deel van het land). Over de heuvel cirkelen fietslussen omhoog en omlaag, waarmee op een klein oppervlakte zoveel mogelijk geklommen kan worden. Of dat nog niet genoeg is, wil de stichting met de heuvel ook aan natuurontwikkeling doen. Het ontwerp van Zus wordt beschouwd als een ‘uitgesproken natuurcompositie’ met meerdere leefplekken voor planten en dieren.
De bouw van de heuvel kost ongeveer negen miljoen euro en de stichting zoekt nog investeerders om dit heuvellandschap werkelijkheid te maken. Overigens is het nog niet duidelijk wat de Zuid-Hollanders van dit spraakmakende voorstel vinden.
Project haalbaarheidsstudie voor heuvel met fietsklimroutes
Locatie Zoetermeer
Ontwerper ZUS i.s.m. Zonneveld Ingenieurs, Van Hattum en Blankevoort
Opdrachtgevers Stichting Fietsklim
Hoogte 70 meter
Lengte klim 1500 meter a 5.8% (noordzijde), 1000 meter a 7% (zuidzijde)
Periode van ontwerp 2022-2023
Kosten 9 miljoen euro
VAN DE NVTL
Het einde van het jubileumjaar van de NVTL nadert. Op 16 mei 2022 mocht de NVTL haar 100e verjaardag vieren en in dat kader vonden het afgelopen jaar vele activiteiten plaats door en voor leden. Het jubileumjaar wordt op 12 mei 2023 in Social Impact Factory in Utrecht feestelijk afgesloten.
Meld je hier alvast aan
VAN DE BNSP EN DE NVTL
Save the date: op 6 juli 2023 wordt voor de tweede keer de Dag van de Ontwerpkracht georganiseerd. Vorig jaar lanceerde minister Hugo de Jonge op die dag het programma Mooi Nederland en werd het Platform Ontwerp NL opgericht – bedoeld om als vakwereld een bijdrage te leveren aan de ‘grote verbouwing’ van Nederland.
VAN BLAUWE KAMER
Ook dit jaar kiest een onafhankelijke commissie van vakgenoten de meest voorbeeldige projecten uit de stedenbouw en landschapsarchitectuur – waarna wij deze selectie verwerken tot een speciale jaarboekeditie.
Dus ben jij ontwerper of opdrachtgever en wil je dat jouw project in het nieuwe jaarboek komt? Stuur dan je beste plannen, projecten of studies in voor de editie van 2023.
In een multimediatentoonstelling staat het ontwerperscollectief Loom on the Moon stil bij het 700-jarig bestaan van de Tsjechische stad Zlín. Zo representeren speciale tekeningen de wijze waarop de lokale schrijver Pavel Kosatík naar de ontwikkeling van de stad kijkt. Met een film worden op poëtische wijze enkele sleutelmomenten uit de rijke geschiedenis van Zlín getoond.
Hoogtepunt zijn de speciaal ontworpen Spiegels van Zlín die tussen de mooiste bomen van het plaatselijke kasteelpark staan, en zo de lucht, de boomtoppen en passerende bezoekers weerspiegelen. Bij de spiegels hoort een muziekcompositie die – gebaseerd op de klanken van klokkentorens in de omgeving – inspeelt op de seizoenen en het langer en korter worden van de dagen. Ook is er een lichtinstallatie. Die begeleidt als het ware de spiegels en de muziek en doet meteen dienst als speels alternatief voor de nachtelijke verlichting van het park. Doel van de spiegels van Zlín is om een kunstwerk te maken dat alleen op die plek en in deze tijd kan bestaan.
Project nieuwe brug over Albertkanaal
Locatie Antwerpen, België
Ontwerpers ZJA Architecten
i.s.m. Arcadis, Sweco, Okra Landschapsarchitecten
Opdrachtgever De Vlaamse Waterweg
Uitvoering THV Artes-Stadsbader-Taveirne
Realisatie 2021-2022
Omdat het Albertkanaal op die plek twee keer zo breed werd – de doorvaarhoogte moest omhoog – is de Theunisbrug in de Antwerpse deelgemeente Merksem vervangen. De architecten van ZJA ontwierpen de nieuwe brug als een ruime boulevard. Dit betekent dat fietsers en voetgangers op de flanken uitzicht hebben over het water en de stad, ook door de flauwe bocht die de brug maakt. Door de witte en opengewerkte brugtorens en de donkere pijler onderscheidt de brug zich van de industriële omgeving. Ook de gebieden onder de brug kregen een opknapbeurt. Langs de kades zorgen bankjes, groen, verlichting en decoratieve tegelpatronen voor veilige en aangename publieke ruimtes. Een fietslus en vier royale trappen geven fietsers en voetgangers makkelijk toegang tot het brugdek.
Architect Job Schroën weet alles van aardbevingsbestendig bouwen. We vroegen hem naar de situatie in Turkije en Groningen.
Hoe kijkt u naar het enorme leed dat de aardbevingen in Turkije hebben veroorzaakt?
‘Het wrange is dat er in Turkije enorm veel kennis bestaat over aardbevingsbestendig bouwen. De ironie wil dat Turkse hoogleraren aan de Hanzehogeschool
doceren over hoe we de aardbevingsproblematiek in Groningen kunnen aanpakken. Het is vooral een bureaucratisch probleem, een politiek vraagstuk zelfs. Blijkbaar lukt het bestuurders niet om die
kennis in de praktijk te brengen.’
In Tokyo veroorzaakt zo’n beving veel minder schade.
‘Klopt. En daar vallen zelfs nul doden. Dit raakt aan het welvaartsniveau. Hoeveel middelen zijn beschikbaar om te investeren in een aardbevingsbestendige stad. In Tokyo beschikken stadsparken over waterleidingen en stroomvoorzieningen, zodat deze plekken in het geval van een aardbeving in een oogwenk zijn om te bouwen tot opvanglocaties. Dat is dus wel een kostbare ingreep voor iets dat eens in de 100 jaar voorkomt.’
Wat is de essentie van aardbevingsbestendig bouwen?
‘Bij een aardbeving beweegt de aarde van links naar rechts. Gebouwen moeten daarin volgen. Dat betekent dat ze licht moeten zijn en dat de kracht die in een gebouw vrijkomt opgevangen kan worden. Dit kan door in staal- of houtconstructies dempers aan te brengen. In Turkije – maar ook in Groningen – zie je dat bakstenen gebouwen veel schade oplopen en instorten. Dat materiaal is weinig elastisch en ook nog eens relatief zwaar.’
Wat moet op stedenbouwkundig niveau geregeld worden?
‘Het is onder meer verstandig om tussen gebouwen die in hoogte variëren enige afstand te houden. Een ander aandachtspunt is de begane grond. Dat zijn vaak etalages, hoge hallen of garages. Zulke open ruimtes komen de stevigheid niet ten goede. Constructeurs en stedenbouwkundigen zouden meer moeten samenwerken om dit soort problemen op te lossen.’
Tot slot, wat moet in Groningen gebeuren?
‘Een voorname vraag is hoe we omgaan met al dat cultureel erfgoed, vaak in baksteen gebouwd en dus kwetsbaar voor nieuwe bevingen. Dat is een maatschappelijke discussie, maar wat mij betreft moeten we dat erfgoed bewaren voor het nageslacht. Dat kan bijvoorbeeld door een kerkje op rubberen blokken te zetten en los te koppelen van het aardoppervlak. Maar goed, zijn we bereid om daarvoor geld vrij te maken?’
Nog geen abonnee, maar wel benieuwd naar de volgende editie?
Kijk hier voor onze abonnementen en aanbiedingen.
Mocht u als Blauwe Kamerabonnee het e-zine niet in uw e-mail ontvangen
dan beschikken wij mogelijk niet over uw juiste e-mailadres.
U kunt uw e-mailadres hier
doorgeven.