Op het terrein van het voormalige hoofdkantoor van projectontwikkelaar BPD ontwierp stedenbouwkundige Luc Bos een nieuw woongebied: Woonpark Hoevelaken. In het centrum bedacht hij een nieuwe vijver, in zijn ogen de ‘vierde vijver’ van het naastgelegen landgoed Hoevelaken. Wandelpaden verbinden het woonpark met het landgoed. Rondom de vijver liggen twee woonbuurten. Om de samenhang met het dorp Hoevelaken te borgen, koos Bos voor de zuidelijke buurt voor een typologie van boerderijerven. De buurt ten noorden van de vijver heeft het karakter van een villapark. De losse bebouwing sluit aan bij het natuurgebied dat aan de noordkant ligt. Het water in deze natuurzone is via een gebogen watergang verbonden met de vijver in het nieuwe woonpark.

‘Regisseur Alexander Dovzjenko schoot deze film in de jaren 30, tijdens de collectivisatiepolitiek van Sovjetleider Stalin. Om de Oekraïners onder de duim te houden voegde hij zelfstandige boerderijen samen tot staatsbedrijven. Dit betekende dat hij de mensen alles afnam – hun boerderij, hun materialen, hun dieren, hun oogst. Met grote hongersnoden en duizenden doden tot gevolg. De Sovjetleiders zagen in het filmproject een ideaal propagandamiddel, maar ze kwamen bedrogen uit. Met zijn film (die onder meer gaat over een landeigenaar die in opstand komt - red.) plaatst Dovzjenko juist kanttekeningen en werpt hij vragen op. De stomme film werd dan ook verboden. Pas na Dovzjenko’s dood in de jaren 50 kwam de film opnieuw uit, en kreeg hij internationale erkenning.

‘Earth laat zien hoe het landschap wordt ingezet voor politieke terreur, en hoe dit het dagelijkse leven van mensen overhoop gooit. De avantgardistische scenografie, met zeer lange shots, is ronduit schitterend. De wijze waarop Dovzjenko velden vol appelbomen toont, hoe hij de schoonheid van de natuur vangt.

‘Voor mijn Prix de Rome-inzending gold Earth als inspiratiebron. Mijn voorstel gaat over het gebied waar vlucht MH17 neerstortte en ik heb een korte film gemaakt om het onzichtbare voelbaar te maken. Naast feitelijke analyses en tekeningen kon ik met film niet alleen laten zien waar mensen doorheen gaan, maar ook hoe ik zelf landschap en architectuur ervaar. Dovzjenko liet mij inzien dat het landschap niet onschuldig is, een thema dat ik met mijn Prix de Rome-plan ook aanraak. Waarom Nederlandse stedenbouwkundigen en landschapsarchitecten deze film moeten zien? Het gaat over een land waar we vandaag de dag niet omheen kunnen. Daarnaast toont de film hoe onder politieke invloed natuurlijke bronnen als voedsel en water schaars worden, een dreiging die nu weer speelt. Maar alleen al om de schoonheid, de poëtische kracht, zou je ‘m moeten zien. Het is een echt een piece of art.’

De EFL Stichting vroeg de vakwereld naar voorstellen voor een klimaatrechtvaardige wereld. Voorzitter Hilde Blank legt uit.

Waarom deze oproep?

‘We merken dat aanvragen vaak gaan over terugkijken, meestal door boeken en publicaties. Maar als bestuur hebben we het doel om vakontwikkeling te stimuleren, om vooruit te kijken, om zaken in beweging te brengen. Met een oproep als deze willen we een meer activistische houding aannemen, door de vakwereld uit te dagen om met goede en relevante aanvragen te komen.’

Het thema is klimaatrechtvaardigheid. Wat is dat?

‘We hebben dit thema niet willen definiëren, ook om het speelveld zo groot mogelijk te houden. Het komt voort uit twee actuele vraagstukken: het ontwerpen aan de klimaattransitie en de ingewikkelde vraag wat eigenlijk nog rechtvaardig is. Dat laatste is een thema waarmee ook Caroline Newton als houder van de Van Eesteren Fellowship aan de TU Delft mee aan de slag is. We hebben overigens wel voorwaarden geformuleerd. EFL gaat over de wisselwerking tussen ontwerp, beleid en onderzoek en dus verlangden we een multidisciplinaire teamsamenstelling en aanpak. Ontwerp blijft de spil, en voorstellen moesten gaan over hoe je vanuit een ruimtelijke invalshoek klimaatrechtvaardigheid voor elkaar kan krijgen. Tot slot was er speciale aandacht voor de communicatie. Als we zaken in beweging willen brengen, moeten voorstellen en ideeën overdraagbaar zijn.’

Drie teams zijn geselecteerd om het komend jaar met hun plan aan de slag te gaan.

‘Ja, dat klopt. Een team gaat bezig met de dreiging van drinkwaterschaarste, een onderwerp dat onvoldoende op het netvlies staat. Het tweede voorstel gaat over klimaatvluchtelingen. Door scenario’s – ook over als wij zouden moeten vluchten – wil dit team grip krijgen op de complexiteit van vluchtelingenstromen en hoe we daarmee omgaan. Het is knap hoe zij geopolitiek koppelen aan alledaagse zaken als woonpatronen. Misschien wonen we straks in de winter ergens anders dan in de zomer. Het laatste team gaat uit van de hypothese dat er straks geen vlees meer is: wat betekent dat voor de inrichting van ons land?’

Nog geen abonnee, maar wel benieuwd naar de volgende editie?

Kijk hier voor onze abonnementen en aanbiedingen.

Mocht u als Blauwe Kamerabonnee het e-zine niet in uw e-mail ontvangen
dan beschikken wij mogelijk niet over uw juiste e-mailadres.
U kunt uw e-mailadres hier doorgeven.